Terug naar overzicht

Boekdelen

12/09/2006 - Als fictie werkelijkheid wordt

Gepubliceerd in september 2006 in Boekdelen, tijdschrift voor lezers en leeskringen.
Tekst: Nelleke Kemps

 "Het levensechte verhaal van Chaim Vital, de man die de geheimen van de bijbel onthulde", luidt de ondertitel op de omslag van De kabbalist van Geert Kimpen. De tekst zal wel van de uitgever zijn, want iemand die op de hoogte is van de kabbala, de mystieke Joodse leer, weet dat een kabbalist alleen de Tora bestudeert. De bijbel kent naast de Tora of Het Oude Testament nog 27 boeken. Dat een roman over een Schriftgeleerde allesbehalve saai is, bewijst Geert Kimpen met De kabbalist. Hij dook in de huid van Chaim Vital en beschreef diens avonturen waarvan er één akelig dichtbij kwam.

Veel moderne mensen zijn op zoek naar zingeving: wie is God en wat wil Hij dat ik met mijn leven doe? Het antwoord op deze vragen ligt besloten op de plek waar God zichzelf ooit openbaarde, n.l. in de Tora. Door in de leer te gaan bij rabbi's die de kabbala of mystieke kant van de Tora uitleggen, is het mogelijk jezelf te ontwikkelen en een beter leven te leiden. Een  moderne aanhanger van de kabbala is bijvoorbeeld zangeres Madonna. Ook theaterregisseur Geert Kimpen volgde lessen bij een kabbalameester, die hem vroeg een boek te schrijven over Chaim Vital, een bekend Joods kabbalist. Het werd geen studie, maar een roman.

In De Kabbalist neemt Kimpen de lezer mee naar Tsfat, een dorp dat in de zestiende eeuw hèt centrum voor kabbalisten in Israël was. Na de dood van zijn vader besluit Chaim de kabbala te gaan bestuderen. Hoewel dat ongebruikelijk is, wordt hij als 25-jarige door kabbalameester Cordovero toegelaten om zijn lessen te volgen. Chaim vermoedt dat hij wel eens de opvolger van de grote meester zou kunnen worden. Tot zijn verbazing krijgt hij van Cordovero echter de opdracht zich als leerling te melden bij Itschak Luria, een onbekende kabbalist. De meester wil de leerling leren om zijn egoïsme te overwinnen. Toch voelt Chaim het als een nederlaag als Itschak de plaats van zijn leermeester inneemt. Eén lichtpuntje heeft de komst van Luria en dat is dat hij een mooie dochter heeft. Chaim wordt op slag verliefd op Francesa en zijn gevoelens worden beantwoord. Luria huwelijkt haar echter uit aan een ander. Chaim besluit weg te gaan, maar keert toch weer terug naar Tsfad, waarop Luria hem vraagt de schrijver van zijn kennis te worden. In het boek zullen ook de 72 namen van God onthuld worden. In De kabbalist zijn deze namen als titels voor de 72 hoofdstukken gebruikt. Alleen al een gesprek over de namen van God en de overige wijsheden die in de roman voorkomen, kunnen van een bijeenkomst van een leeskring een spirituele ervaring maken!

Wie eenmaal aan De kabbalist begint, wordt meegesleept tot aan het eind. "Ik werkte koortsachtig. Elk vrij moment. Ik voelde mij Chaim", zegt Kimpen in een interview. Het gevolg is dat de lezer net zo in de ban van Chaim raakt als de schrijver. Zo wordt de vraag of religie je huwelijkskeuze mag bepalen, ook jouw vraag.
De ultieme test in nederigheid die Chaim ondergaat, bestaat uit de mededeling van Luria dat hij als auteur het boek wil verspreiden. Is Chaim in staat om zijn werk weg te geven om daarna zelf meer te ontvangen? Hoe bizar moet het voor Kimpen geweest zijn toen bleek dat zijn eigen meester De kabbalist had willen uitgeven alsof het van hem was. Wilde hij de schrijver testen, evenals Luria bij Chaim deed? Omdat Kimpen zijn eigen verhaal over Chaim schreef, zou er sprake zijn geweest van plagiaat. Juist dit buitentekstuele gegeven zet je weer met beide benen op de grond: de kabbala haalt niet altijd het beste in de mens naar boven.

- Nelleke Kemps -

Geert Kimpen, De kabbalist,  De arbeiderspers, 344 blz, ISBN 9029563613

TOP