Verantwoording
Rachel of het mysterie van de liefde

'Rachel, of het mysterie van de liefde' is een vrije bewerking van een aantal verhalen en legenden rond de 16de eeuwse rabbi Loew (1525-1609). Een kabbalistische rabbi die vooral bekend werd vanwege de golem die hij gecreëerd zou hebben om zijn volk te beschermen tegen de katholieke vijandigheid in Praag. De Pragenaren waren er immers van overtuigd dat de joden ieder jaar rond Pesach een christelijk kind afslachtten om zijn bloed te gebruiken voor de bereiding van hun ongezuurd brood. Het is niet zeker of priester Thaddeus werkelijk geleefd heeft, of dat hij in de verhalen de verpersoonlijking werd van de 'katholieke haat'. De verhalen werden eeuwenlang mondeling overgeleverd.

In 1909 werden in de bibliotheek van Metz aantekeningen gevonden van de schoonzoon van rabbi Loew, Yitzchak ben Shimshon Katz. Dit ooggetuigenverslag van de wonderlijke verhalen rond de rabbi werd gepubliceerd en inspireerde sindsdien vele kunstenaars, film- en theatermakers en schrijvers. Ik ontdekte het verhaal van Rachel in het boek 'God, sex and kabbala' van rabbi Allen S. Maller. Ik werd getroffen door dit naïeve meisje dat zich ontwikkelde tot een jonge vrouw die bereid was de grenzen op te zoeken van haar overtuigingen over geloof, liefde en leven. Ik combineerde haar verhaal met een aantal andere Praagse en joodse legenden tot mijn roman 'Rachel, of het mysterie van de liefde'.

De in dit boek verwerkte theorieën zijn gebaseerd op intensieve research. Met name de opmerkelijke opvattingen van 'priester Thaddeus' verdienen een korte toelichting. Die geef ik hieronder aan de hand van een zevental punten. Een volledig overzicht van alle geraadpleegde literatuur, alsmede meer achtergronden over Rachel, of het geheim van de liefde vindt u op mijn website. De geïnteresseerde lezer nodig ik uit op onderzoek uit te gaan om zelf conclusies te trekken naar zijn eigen goeddunken. Het motto van het kabbalistisch gedachtegoed is immers "geloof niets wat u niet zelf onderzocht heeft".

1. Tempelmaagden

In het Oude Testament vinden we vele verwijzingen naar de eeuwenlange strijd die in de Tempel van Jeruzalem gevoerd werd om de hardnekkige aanbidding van de godin uit te roeien. Deze cultus kwam voort uit een vermenging van het joodse geloof met ‘heidense’ geloven uit de regio. Zo lezen we in Numeri 25, 1,2; “Toen Israel in Sittim verbleef, begon het volk ontucht te plegen met Moabitische vrouwen die het volk uitnodigden op de offers van hun goden.” In 622 VC voert koning Josia een grote hervorming door waarbij hij beveelt “alle voorwerpen die gemaakt waren voor Baäl, Asjera en heel het leger van hemellichamen, uit de tempel van Jahweh te laten verwijderen.”( Koningen 2, 23-4) en “breek de verblijven af van de mannen die zich aan ontucht wijden in de tempel van Jahweh, daar waar de vrouwen hoezen weefden voor Asjera” (Koningen 23-7). Maar ‘de vrouwelijke kant van God’ en de daarbij behorende cultus liet zich niet zo gemakkelijk verdrijven, zoals onder meer wordt beschreven in het boek “The Hebrew Goddess” van Raphael Patai. Hij laat zien hoe de aanbidding van Asjera transformeert in de aanbidding van de cherubim (een mannelijke en vrouwelijk engel op de Ark des Verbonds in een seksuele verstrengeling). Op de 7de dag van het Loofhuttenfeest werden er uitbundige en ‘lichtvoetige’ vruchtbaarheidsfeesten gevierd, weten we uit de Mishna en Talmoed. Nog later krijgt het vrouwelijke gestalte in de Shekina, de vrouwelijke kant van God die met name in de kabbala een groot belang krijgt en gelijkwaardig is aan de mannelijke kant van God.

2. Maria als tempelmaagd

Gezien deze ‘beladen’ geschiedenis is het verwonderlijk dat Maria als driejarige als tempelmaagd in de Tempel van Jeruzalem gaat wonen. Toch vinden we dit gegeven uitvoerig beschreven in het proto-evangelie van Jakobus, Het evangelie van de pseudo-Matteüs en in de Sahidische fragmenten van het leven van de Maagd. Dit zijn apocriefe geschriften uit de eerste eeuwen van het christendom, die door de kerkvaders niet geselecteerd werden voor opname in Het Nieuwe Testament. Wie belangstelling heeft om deze en andere onbekende teksten zelf te raadplegen; er werden uitstekende Nederlandse vertalingen uitgebracht onder redactie van Jacob Slavenburg onder de titels “Het grote boek der Apokrieven” en “De Nag Hammadi Geschriften” (deze laatste titel in samenwerking met Willem Glaudemans).

 

3. Maria verkracht door een soldaat

Celsus, een (anti joodse en christelijke) Griekse schrijver beschrijft deze brute verwekking van Jezus reeds in het jaar 178. Maar het verhaal werd vooral bekend door de Toledot Yeshu (uit 4 a 600 na christus). Dit geschrift over het leven van Jezus wordt algemeen beschouwd als anti christelijke propaganda. Verkrachting van Joodse meisjes door Romeinse soldaten was echter niet ongebruikelijk. De Talmoed spoort meisjes die dit gevaar liepen aan om zo snel mogelijk gemeenschap met hun verloofde te hebben, zodat er geen bastaardkind zou geboren worden. In het Nieuwe Testament roepen de Farizeeën beschuldigend tegen Jezus: "Wij zijn geen bastaardkinderen" (Johannes, 8-41).

 

 

 

4. Maria drinkt water van bitterheid

De proef met 'het bittere water der vervloeking', om te bepalen of er overspel is gepleegd, wordt vermeld in het Oude Testament. In Numeri 5-22 lezen we "Als dit vloekbrengende water in uw ingewanden komt, zal uw buik opzwellen en zullen uw heupen invallen." Zowel in het proto-evangelie van Jacobus als in Het evangelie van de pseudo-Matteüs wordt het verhaal verteld dat Maria en Jozef deze proef moesten ondergaan.

 

 

5. Jezus intiem met mannen

Kerkvader Clemens van Alexandrië (ca 200 NC) schreef in een brief aan de onbekende Theodorus dat er een uitgebreider evangelie van Marcus bestond dan de tekst die in het Nieuwe Testament werd opgenomen. Hij citeert in zijn brief Jezus' opmerkelijke contact met de uit de dood opgewekte jongeman en vraagt zich af of de uitdrukking 'naakt op naakt' al dan niet authentiek is. Een handgeschreven kopie van deze brief werd gevonden op de binnenkaft van het boek "Epistolae genuinae S Ignati Martyris" – vermoedelijk overgeschreven door een monnik. Deze brief werd pas in 1960 ontdekt door een zekere Smith. Academici insinueren dat Smith de brief zelf gefabriceerd kan hebben. Hij was homoseksueel en dit zou een motief kunnen geweest zijn om een bom te leggen onder het katholieke geloof, dat homoseksualiteit afkeurt. Het boek, met daarin op de binnenkaft de handgeschreven brief, is sinds 1980 onvindbaar. De zegsman van de Patriarchale bibliotheek van Jeruzalem, waar het boek tot die tijd te vinden was, zegt dat het document nadat het gerestaureerd werd, verkeerd is opgeborgen. Er zijn wel foto's van de brief, we kennen de inhoud, maar het document zelf kan – vooralsnog – niet gedateerd worden. Als de brief en het geheime evangelie wel authentiek zijn, dan is het een oude tekst die al lang in kleine kring bekend kan geweest zijn, en dus ook bij Thaddeus. In het Marcus-evangelie lezen we dat Jezus door zijn leerlingen in de steek werd gelaten bij zijn arrestatie in de Hof van Olijven. Maar… (Marcus 14, 51,52) "Toch ging een jongeman, die een linnen doek om het blote lichaam had geslagen, Hem achterna. Ze grepen hem maar hij liet zijn kleed in de steek en vluchtte naakt weg." De kerkvaders gaan er van uit dat deze blote jongeman, die Jezus het langst trouw bleef, Marcus zelf was. In Johannes 13, 23 lezen we: "Een van de leerlingen, degene die door Jezus bemind werd, lag dicht tegen Jezus aan."

Lees ook het verhaal hieronder dat Geert Kimpen schreef voor het blad Koörddanser; "En wat als Jezus nu eens van mannen hield…"

6. Christelijke seksuele rituelen

Pas in de vierde eeuw ontstond het instituut dat we vandaag de dag de Katholieke Kerk noemen. Voor die tijd waren er tal van autonome christelijke gemeenten die hun 'eigen vorm' van christendom beleden. De apocriefe geschriften waren toen nog niet apocrief en de liturgie zoals we die nu kennen, had zich nog niet uitgekristalliseerd. Vanuit ons huidige perspectief kunnen daarom seksuele, christelijke rituelen schokkend lijken. Maar toch hebben we gedetailleerde ooggetuigenverslagen van deze bijeenkomsten. Zo kennen we beschrijvingen van bisschop Ireneaus (130-200 NC), bisschop Epiphanius (315-403 NC) en kerkvader Augustinus (345-430 NC). Zij waren zelf lid van deze gemeenten en toen ze uittraden schreven ze felle polemieken tegen deze praktijken. De teksten van deze kerkvaders kunt u ondermeer vinden in het boek "Van Sophia tot Maria" van Annine van der Meer.

 

 

7. Devadasis, Yoginis en Tantrikas

Deze drie benamingen voor Indiase tempelpriesteressen zijn vooral bekend omwille van de tantrische en seksuele rituelen die ze voltrekken. Strikt gezien zijn het 'vrouwen die God dienen' toegewijd aan een deva oftewel tempel. Ze waren hoog opgeleid, voltrokken ceremoniën met dans, zang, instrumenten en stonden hoog in aanzien. Pas in recente tijden werden ze geassocieerd met prostitutie en werd hun cultus verboden in India. De vroegste sporen van devadasis vinden we rond 100 VC, maar de hoogtijeeuwen van de devadasi-cultus lagen tussen 600 en 1600. Een uitvoerige studie over het fenomeen van devadasis werd geschreven door Saskia C. Kersenboom: Devadasi tradition in South India. In hoeverre de Indiase liefdescultus verwant is met het Hieros Gamos, het Heilige Huwelijk, is niet zeker te zeggen. Er zijn wel handelsbetrekkingen bekend tussen Zuid India en Egypte in de Hellenistische periode en deze werden nog actiever tijdens het Romeinse Rijk. Culturele en religieuze uitwisseling is dus zeker mogelijk en waarschijnlijk.

En wat als Jezus nu eens van mannen hield…

Door Geert Kimpen.
(dit verhaal werd eerder gepubliceerd in Koörddanser)

Natuurlijk zou het vreemd geweest zijn wanneer Jezus niet getrouwd was. Een joodse rabbi die noch gehuwd was, noch kinderen had, zou sowieso niet serieus worden genomen. Hij zou immers verzaken aan één van de belangrijkste verplichtingen voor ieder mens: "Ga en vermenigvuldig u." Seksualiteit was in het jodendom, en natuurlijk was Jezus een jood, nooit negatief beladen. Integendeel. Het wordt als een geschenk van de schepping gezien, en in het jodendom is het het huwelijksrecht van een vrouw dat een man ervoor moet zorgen dat ze een bevredigend liefdesleven heeft. Daar moet de man zelfs voor tekenen in het huwelijkscontract.

De andere kant is dat we niet één hard bewijs hebben dat hij wél getrouwd zou zijn. Of het zou de kus moeten zijn die hij uitwisselt met Maria Magdalena in het apocriefe geschrift "Het evangelie van Filippus". Meer lichamelijke affectie tussen het mythische liefdespaar kunnen we niet vinden in die honderden zowel erkende als niet erkende teksten. Een beetje mager toch als basis voor honderden boeken die hun lezers van een liefdesband tussen deze twee willen overtuigen? Bij de research van mijn nieuwe roman, 'Rachel, of het Mysterie van de liefde', kwam ik echter op een nieuw spoor. Wat… als Jezus nu eens van mannen hield? Natuurlijk, het klinkt als vloeken in de kerk. Men kan de katholieke kerk er niet van betichten dat ze de mannenliefde propaganderen. En een homosexuele Jezus is een beeld waar we op zijn minst even aan zouden moeten wennen. Maar laten we eerst eens kijken of er bronnen zijn die deze hypothese ondersteunen...

In het – officiële – Nieuwe Testament vinden we zonder veel moeite op zijn minst een paar aanwijzingen die deze denkpiste niet onmogelijk maken. Zo lezen we in Johannes 13,23 "Een van de leerlingen, degene die door Jezus bemind werd, lag dicht tegen Jezus aan". Beminnen kan uiteraard in alle gradaties zijn. Hij kan hem als leerling beminnen, maar hoeveel leraren laten hun lievelingsleerling tegen hem aan liggen? En niet zomaar wat, met de hoofden tegen elkaar, nee, dicht tegen elkaar aan. In deze tijd word je voor minder ontslagen.

Of herinnert u zich de scene in de Hof van Olijven? Die bange nacht, na het laatste avondmaal, waar Jezus weet wat hem te wachten staat, en hij in afwachting is van het verraad van Judas, en zijn arrestatie? Misschien herinnert u zich ook dat zijn trouwste leerlingen in slaap vielen? Behalve één. Eén jongen (de kerkvaders gaan er van uit dat het Marcus was) waarover geschreven staat: "Toch ging een jongeman, die een linnen doek om het blote lichaam had geslagen, Hem achterna. Ze grepen hem maar hij liet zijn kleed in de steek en vluchtte naakt weg." (Marcus 14-51,52).

Wat doet een blote jongen bij Jezus op de Olijfberg? Het moet toch steenkoud zijn geweest 's nachts, maar hij slaat slechts een linnen doek voor zijn naakte lendenen. En uit zijn houding blijkt dat hij Jezus wel heel vurig verdedigd, in tegenstelling tot de andere leerlingen. Ik vind het opmerkelijk.

En dan is er nog het mysterieuze "Geheime evangelie van Marcus". We kennen het bestaan hiervan door een brief die kerkvader Clemens van Alexandrië (ca 200 NC) schreef aan een zekere Theodorus. In die brief bespreekt Clemens dit evangelie, dat alleen voor ingewijden bestemd zou zijn. Hij citeert eruit. "'s Avonds kwam de jongeman bij hem, het naakte lichaam gehuld in een linnen doek. En die nacht bleef de jongeman bij hem, naakt op naakt, want Jezus onderrichtte hem in het mysterie van het Koninkrijk Gods."

Een tamelijk suggestieve tekst uit een evangelie waarvan we niet zeker weten of het bestaan heeft, omdat we slechts het citaat kennen, en niet het evangelie zelf. Maar indien wel kunnen we eruit afleiden dat Jezus een soort van seksuele rite uitvoerde met deze jongeman om hem tot het Koninkrijk Gods te leiden. Geef toe… klinkt spannend. Er zijn overigens meer bronnen over homoseksuele rituelen in vroeg-christelijke gemeenten. Zo schrijft kerkvader Epiphanius (315-403 NC) over een gemeente die zich de Levieten noemen: "Zij hebben geen seks met vrouwen, maar met elkaar. Zij hebben een vooraanstaande positie en worden bewonderd." Een andere groep, mogelijk de Koddianieten, "nemen geen vrouwen maar besmeren zich met sperma". We zouden Jezus voorkeur voor mannen en tegelijkertijd afkeuring voor vrouwen ruimer kunnen maken. De al eerder genoemde Clemens van Alexandrië citeert Jezus namelijk in Het (apocriefe) evangelie van Mattias, waarin Jezus zegt: "Ik ben gekomen om de werken der vrouwen te vernietigen. Zo lang gij vrouwen, kinderen krijgt, zal de dood macht over jullie hebben."

In "Het gesprek met de verlosser" (gevonden bij Nag Hammadi) zegt Jezus; "Bid waar geen vrouwen zijn". En in het Thomasevangelie, wanneer Simon Petrus tegen hem zegt "Laat Maria van ons weggaan, want vrouwen zijn het leven niet waardig" is het antwoord van Jezus; "Ziet, ik zal haar leiden, zodat zij tot een man wordt, dat zij ook een levende geest wordt, op u mannen gelijkend." Geef toe, heel vrouwvriendelijk komt Jezus in deze bloemlezing niet over…

Met dit alles wil ik u niet kost wat kost overtuigen dat Jezus homosexueel was. Het is niet meer of minder dan één van de mogelijke verklaringen waarom we nergens expliciet lezen dat hij getrouwd is. Maar stel nu dat het wel zo is. Stel nu dat we nog een aantal evangeliën zouden vinden in een vergeten kruik ergens in de woestijn, die onverbloemd vertellen dat Jezus voor de mannen was… Zou het u schokken? En zo ja; zou dat niet meer over u zeggen, dan over Jezus? Zijn uitspraken zouden er niet minder om worden. Zijn boodschap zou dezelfde blijven. En we zouden beter begrijpen waarom hij met twaalf vrienden rondzwierf.

Ik was eerlijk gezegd, in eerste instantie wel geschokt, toen ik deze denkpiste bewandelde en deze bronnen tegenkwam. Tot ik me bedacht… stel nu dat ik moest kiezen voor een hedendaagse Messias. En ik had de keuze tussen enerzijds de heterosexuele Andries Knevel, en anderzijds de homosexuele Antoine Bodar… ik zou zonder enige aarzeling voor de laatste kiezen. Zo'n homo, laten we eerlijk wezen, klinkt toch veel gezelliger. Die heeft humor. Af en toe iets valsig, maar wel leuk. Met zwier en schwung. Een modieus wit kleed over de lendenen. Bij Bodar kan ik me wel van voorstellen dat die mensenmassa's met zijn charisma op de been kan brengen. Die zie ik er met een paar broden en vissen wel een hele happening van maken. En als je die op een huwelijk uitnodigt, zorgt hij wel voor een voorraadje wijn als die op dreigt te geraken. Maar een Knevel… wie zou daar tegenaan willen liggen op een Laatste Avondmaal? Zelfs als hij zegt dat jij de leerling bent die hij bemint…

TOP