De Geheime Newton van A tot Z

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Galileo Galilei (1564 – 1642)

Isaac Newton werd – plusminus – op dezelfde dag geboren als toen Galileo Galilei zijn laatste adem uitblies. Iets wat Newton trots maakte en graag vertelde.
Galileo Galilei was net als Newton een natuurkundige, astronoom en wiskundige. In 1601 publiceerde Galilei zijn waarnemingen met zijn telescoop waaruit onder meer bleek dat de aarde om de zon draaide, in plaats van omgekeerd. Hij werd beschuldigd van ketterij en onder huisarrest geplaatst. De kerk was ervan overtuigd dat de aarde het middelpunt van het heelal was. Bij zijn veroordeling sprak hij de legendarische woorden uit: "En toch beweegt zij…" Hij bleef in zijn waarnemingen geloven en smokkelde zijn geschriften naar Nederland waar ze in 1637 in Leiden werden gepubliceerd. In 1992 bood Paus Johannes Paulus II zijn excuses aan namens de kerk en werd zijn naam gezuiverd.

Gazette

De London Gazette verscheen voor de eerste keer op 7 november 1665 (onder de naam de Oxford Gazette) en is daarmee de oudste, overlevende krant van Engeland. Vanwege de pest verbleef het Koninklijke huis in Oxford. Dit maakte dat niemand de krant wilde lezen uit angst besmet te geraken met de pest.
De krant werd alleen opgestuurd naar mensen die zich ervoor inschreven. Het is een krant waarin officiële berichten van de Britse overheid bekend worden gemaakt. Koning Charles II publiceerde herhaaldelijk in de Gazette dat hij nooit getrouwd was geweest met Lucy Walter. Hiermee hoopte hij de claim van zijn buitenechtelijke zoon af te wijzen als troonsopvolger.
Zie ook: Walter, Lucy.

Geschiedenis van de Hemelen

Zie Flamsteed

George van Denemarken

De echtgenoot van Koningin Anne met wie hij trouwde op 28 juli 1683 in Londen. Het was een gelukkig huwelijk, ondanks de 18 mislukte zwangerschappen, en de dood van hun enig geboren zoon op 11 jarige leeftijd. Men neemt aan de oorzaak van de mislukte zwangerschappen, syffilis was.
George was Admiraal op de Hollandse vloot die koning Jacobus uit Engeland verdreef. Tussen 1702 en 1708 was hij de bevelhebber van de Koninklijke vloot. Hij was een vrij kleurloze figuur, maar wel een goede strateeg en steun voor zijn echtgenoot.  Koning Charles II zei over hem op het huwelijk: "Ik heb hem dronken meegemaakt, en nuchter, maar in beide keren was er niets aan."
Hij had een grote bewondering voor Newton, die hem op het idee bracht om beschermheer te worden van Flamsteeds sterrencatalogus. Newton hoopte zo Flamsteed onder druk te zetten om sneller te publiceren.
Zie ook: Flamsteed. Koningin Anne.

George van Hanover (1660 – 1727)

George I was de Koning van Groot Brittannië en Ierland vanaf 1 augustus 1714 en volgde daarmee Koningin Anne op. Reeds tijdens haar ziekbed werd flink gekonkeld over wie haar zou opvolgen. Anne zelf kon door haar beroerte niet meer spreken. Men wilde persé een katholieke troonopvolger vermijden. Zesenvijftig bloedverwanten en erfgenamen van Koningin Anne werden gepasseerd vanwege hun katholiek zijn, vooraleer men bij George uitkwam.
De katholieken, waaronder vele Thories, wilden dat de zoon van Koning Jacobus, Jacobus Francis de opvolger werd. Zij droomden van een Jacobitische revolutie die bekend werd als "de vijftiende" en probeerden via Schotland Jacobus aan de macht te krijgen. Maar de revolutie werd een mislukking. Jacobus Francis arriveerde niet alleen te laat, maar ook met een veel te klein leger.
Hoewel George officieel meteen benoemd werd als opvolger op 1 augustus, duurde het door alle onrust nog tot 18 september vooraleer hij naar Londen durfde te komen. Het zorgde ervoor dat George een groot wantrouwen had ten opzichte van de Thories, en daardoor de Whigs weer aan de macht kwamen, die ze vijftig jaar lang behielden.
Tijdens George’s regering werd de invloed van de koning steeds minder, en kwam meer en meer bij het parlement en de eerste minister te liggen. Eén vijfde van zijn regeringstijd bracht George in Duitsland, zijn moederland door, in plaats van in Engeland.
Toen hij nog in Hanover woonde, was dat een plek waar kunstenaars en wetenschappers welkom waren. Vaste gasten waren Leibniz en Händel.
Newton werd goed bevriend met (de toekomstige) koning George II en had lange gesprekken met hem. Zijn vrouw, Caroline, was bijzonder geïnteresseerd in Newtons’ Chronologie en vroeg of hij een samenvatting voor haar wilde schrijven, wat hij deed.
Zie ook: Koningin Anne. Jacobus Francis. Chronologie. Thories. Whigs.

Goudstandaard

De Goudstandaard is een muntsysteem waar de standaard rekeneenheid een vast gewicht aan goud is. Er waren twee varianten; het goud kon direct als munteenheid worden gebruikt of het papiergeld kon de waarde vertegenwoordigen van een hoeveelheid goud.
Wanneer er meer papiergeld dan er goud was, werd uitgegeven, sprak men van een papieren standaard.
Het idee van de goudstandaard werd ontwikkeld door Isaac Newton toen hij "Meester van de Munt" was. Hij berekende de verhouding tussen gouden en zilveren muntstukken in het koninkrijk in 1717. Dit voorstel droeg in ruime mate bij tot de welvaart van Engeland, maar kende ook veel weerstand van de Thories.  Pas in 1816 (lang na Newtons dood) nam het Britse parlement de goudstandaard aan, die de waarde van een pond sterling vastklikte aan een afgesproken gewicht aan goud.
De goudstandaard was cruciaal in het onder controle houden van de inflatie, en bleek het ideale voertuig zijn om de Engelse economie ongekend te doen groeien in de internationale handel. In 1931 werd de goudstandaard afgeschaft.
Zie ook: Munt.

Grafmonument van Newton.

Isaac Newton stierf op 20 maart 1727 in Kensington en werd op 28 maart begraven in Westminster Abbey. Zijn lichaam lag eerst opgebaard in de Jeruzalem Kamer en werd van daaruit naar zijn laatste rustplaats gedragen door de kanselier, twee hertogen en drie graven. In het gevolg liepen onder meer alle leden van het Koninklijk Genootschap.
Zijn graf bevindt zich bij het koorhek vlakbij de ingang naar het koorgedeelte. Zijn tombe werd ontworpen door William Kent en gebeeldhouwd door Michael Rysbrack. Het is uitgevoerd in witte en grijze marmer. Het beeld geeft een overzicht van Newton’s werk en verdienste.
Op een reliëf paneel staan jongens afgebeeld die werken met onder meer prisma’s en telescopen en verwijzen naar Newton’s wiskundige en optische werk, alsook naar zijn Muntmeesterschap.
Newton zelf is afgebeeld als een liggende figuur, in een klassiek Grieks gewaad, met zijn rechterelleboog rustend op vier boeken die zijn levenswerk samenvatten. De vier boeken zijn "Principia", "Optica", "Divinity" en "Chronologie".
"Chronologie" werd pas na zijn dood uitgegeven en werd nooit serieus genomen. "Divinity" is niet een bestaande titel uit Newton’s werk, maar verwijst naar zijn levenslange religieuze onderzoek.
Met zijn linkerhand wijst hij naar een rol met een wiskundig motief dat wordt vastgehouden door twee gevleugelde jongens. Op de achtergrond staat een piramide en een hemelbol met de tekens van de dierenriem en de baan van de komeet Halley in 1680. Op de globe zit een figuur die op een boek leunt.
De tekst op het grafmonument luidt: "Hier rust Isaac Newton, ridder, die met de bijna goddelijke kracht van zijn geest, wiskundige principes, de oorzaak van de beweging van hemellichamen, de beweging van de kometen, de getijden van de zee, de verschillen in lichtstralen, en wat nooit iemand eerder zich kon voorstellen, de eigenschappen van licht, heeft in kaart gebracht. IJverig scherpzinnig en gelovig, in zijn benadering van de natuur, de oudheid van de heilige geschriften, rechtvaardigde  hij door zijn filosofie de majesteit van de grote en goede God, en drukte de eenvoud van het evangelie uit op zijn manier. Stervelingen zijn vreugdevol dat er ooit zo’n groot man van het menselijk ras heeft bestaan. Hij was geboren op 25 december 1642 en stierf op 20 maart 1726/27. 
Het Grafmonument van Newton speelt een belangrijke rol in één van de slotscènes van de bestseller de Da Vinci Code.
Zie ook: Chronologie. Divinity. Westminster Abbey.

Greenwich

Greenwich ligt in het zuidoosten van Londen, op de zuidelijke oever van de Theems. Het is wereldberoemd vanwege de Greenwich Meridiaan en de Greenwich Tijd. Alle tijd en ruimte in de wereld wordt afgemeten naar de coördinaten op Greenwich.
Greenwich heeft de lengtegraad 0.
Op het iniatief van Koning Charles II ontwierp Christopher Wren (zelf ook een hoogleraar in de astronomie) op de heuvel een observatorium voor de eerste Koninklijke astronoom, John Flamsteed. Op de bouw werd toezicht gehouden door Robert Hooke. De reden was een oplossing te vinden voor het eeuwenoude lengtegraadprobleem. Door de toenemende scheepvaart en de kolonisatie van de wereld was het van het grootste belang om op zee de exacte positie te kunnen berekenen. Wie de lengtegraad kon berekenen, zou de machtigste natie van de wereld worden.
Via zijn minnares Louise leerde Charles II een man kennen die zei dat de hemelen zouden moeten kunnen gelezen worden als een enorme klok. Dat was de aanleiding voor de bouw van Greenwich. Flamsteed kreeg de opdracht de hemel in kaart te brengen. De mooiste kamer van Greenwich is "de Grote Sterren Kamer", of de "Octagon Room", speciaal ontworpen door Wren om te kunnen werken met de lange telescopen en kwadranten. Flamsteed kreeg wel het gebouw (met privé vertrekken) tot zijn beschikking maar moest verder alles, zelfs zijn instrumenten en het onderhoud ervan, zelf financieren.
Hierdoor vertraagde het werk van Flamsteed aanzienlijk wat Newton op de zenuwen werkte. Hij zette hem onder druk zijn sterrencatalogus te publiceren, en riep daarvoor de hulp in van Prins George van Denemarken en Koningin Anne. In 1712 werd onder deze druk een eerste onvolkomen editie gedrukt. De uitgever was Edmund Halley (die ook de uitgever was van Newtons Principia).
Flamsteed was woest, omdat het boek gebaseerd was op zijn ruwe aantekeningen en vol fouten stond. Koning George gaf in 1716 gehoor aan zijn ongenoegen en zorgde ervoor dat 300 van de 400 gedrukte boeken terug gegeven werden aan Flamsteed. Hij maakte er op de heuvel van Greenwich een groot vuur mee aan. Zijn vrouw Margaret zorgde ervoor dat na zijn dood het boek opnieuw verscheen zoals hij het bedoeld had.
Bron: A Guide to the Royal Observatory van auteur Kristen Lippencott.
Zie ook: Flamsteed. Wren, Christopher. Lengtegraadprobleem. Louise. George van Denemarken. Halley.

Gulden Vlies

Mythologisch gezien is het gulden vlies een gouden schapenvacht van de god Chrysomallos. Het bemachtigen van het gulden vlies was de missie van de Argonauten onder leiding van Jason. Jason moest drie opdrachten afleggen om het vlies in het bezit te krijgen van Aietes. Met de vuurspuwende stieren moest hij een veld omploegen, hij moest het leger verslaan dat groeide uit drakentanden en de draak verslaan die het vlies bewaakte.
Jason werd geholpen door zijn geliefde Medea, de dochter van Aietes. Hij sloeg erin het vlies te bemachtigen en te ontkomen aan de toornige koning, maar stierf toen hij sliep onder het dek van zijn schip, dat instortte.
Newton was bijzonder gefascineerd door deze Griekse mythe, en toonde aan dat het Gulden Vlies eigenlijk de Ark des Verbonds was.
Zie ook: Argonauten. Chronologie.

Gullivers Reizen

"Gullivers Reizen" is ongetwijfeld het meest bekende boek van de Ierse schrijver Jonathan Swift, dat nog steeds gedrukt en gelezen wordt. Wat weinig bekend is, is dat in dit satirische werk Isaac Newton en zijn Koninklijk Genootschap op de hak worden genomen.
Zo hekelde hij onder meer Newton’s concentratie, door te schrijven dat de wetenschappers voortdurend rondlopen met "flappers", een varkensblaas waarop mensen met een stok moesten tikken om hun aandacht te vangen.
Wanneer Gulliver reist naar Laputa, ontmoet hij astronomen. De natuurfilosofen leven op een soort van komeet die de wereld vernietigd heeft, aangestuurd door magneten volgens de wetten van de zwaartekracht. Daarmee spotte Swift met de profeten die het einde der tijden voorspeld hadden, en in hun gedachtegoed ondersteund werden door natuurfilosofen zoals Fatio en Newton. Tevens wordt de spot gedreven met Newton’s veertigjarige strijd met Leibniz over het auteurschap van de Calculus.
Hij schrijft over dit wetenschappelijk volkje:  ‘Ze drukken hun ideeën steeds in termen van lijnen en figuren uit. Als ze bijvoorbeeld de schoonheid van een vrouw of enig ander dier willen prijzen, beschrijven ze deze in termen van ruiten, cirkels, parallellogrammen, ellipsen en andere meetkundige figuren… In de keuken van de Koning zag ik allerlei geometrische apparaten, aan de hand waarvan ze de stukken vlees snijden die Zijne Majesteit werden opgediend. Hun huizen zijn erg slecht gebouwd, de muren staan scheef en geen enkele kamer heeft ook maar één rechte hoek, welke tekortkoming het gevolg is van hun minachtig voor praktische meetkunde, die ze als vulgair en mechanisch afwijzen. De instructies die ze geven zijn te verfijnd voor het begrip van hun werklieden, waardoor er voortdurend fouten worden gemaakt… Ze kunnen heel slecht redeneren en zijn geneigd tot het maken van heftige tegenwerpingen, tenzij ze het toevallig bij het rechte eind hebben, wat zelden het geval is… Wat ik echter vooral bewonderde, en totaal onverklaarbaar achtte, was de grote gretigheid naar nieuws en politiek die ik bij hen waarnam; ze informeerden voortdurend naar openbare aangelegenheden, gaven hun mening over staatszaken en debatteerden hartstochtelijk over werkelijk ieder detail van de standpunten van de betrokken partijen. Bij de meeste wiskundigen die ik in Europa gekend heb, heb ik dezelfde neiging gezien, hoewel ik nooit de geringste analogie tussen deze twee wetenschappen heb kunnen onderkennen, tenzij deze mensen veronderstellen dat, aangezien de kleinste cirkel evenveel graden heeft als de grootste, het beheer en bestuur van de wereld niet meer bekwaamheid vereisen dan het hanteren en omdraaien van een bol…"
Newton stierf 145 dagen na de publicatie van Gullivers Reizen. Mogelijk motiveerde dit Newton om, enkele weken voor zijn dood, de manuscripten te verbranden die hij uit de erfenis van Leibniz zou hebben laten stelen. Alsook documenten over zijn apocalyptische berekeningen.
Zie ook: Calculus. Leibniz. Swift.

Gwyn, Nell (1650 – 1687)

Nell Gwyn was een actrice (begonnen als sinaasappelverkoopster bij theatervoorstellingen) die bekend stond om haar schoonheid en humor en lange tijd de minnares was van Koning Charles II.
De koning had haar al eerder als minnares gewild maar kon de 500 pond die ze per jaar eiste, niet betalen. Ze ontmoette de koning opnieuw in april 1668 bij de voorstelling "She Wou’d if She Cou’d" in het Theater van Lincoln’s Inn Fields. Nell. Ze had een plaatsje bemachtigd in de loge naast de Koninklijke loge en wist zijn aandacht af te leiden van het toneelstuk. Na de voorstelling gingen ze dineren, maar Charles had geen geld bij zich. Dit ontlokte Nell de legendarische uitspraak: "Dit is het armzaligste gezelschap met wie ik ooit ben gaan dineren." Ze kreeg twee zonen van hem.
Een beroemde anekdote over haar is dat ze in Oxford verward werd met Louise, een andere minnares van de koning. De bevolking schold haar uit voor katholieke hoer maar Nell reageerde laconiek. Ze lachte en zei: "Beste mensen, jullie vergissen je. Ik ben de protestantse hoer."
Haar grootste rivale was de actrice Moll Davis. Samen met de toneelschrijfster Aphra Behn zou ze een laxatiemiddel in Moll’s cake hebben verwerkt, op de avond dat de koning een afspraak met haar had.
Toch was Nell tamelijk populair bij de bevolking en ze ijverde bijvoorbeeld voor de oprichting van een ziekenhuis voor oud-soldaten. Nell kreeg verschillende huizen van de koning, onder meer in Newmarket waar hij jaarlijks de paardenrennen bezocht. Vanuit zijn paleis in Newmarket liep een geheime ondergrondse gang naar haar huis, zodat ze elkaar steeds konden ontmoeten. Charles II zei op zijn sterfbed over haar tegen zijn broer Jacobus; "Laat arme Nell niet verhongeren". Jacobus hield zich aan deze belofte en gaf haar 1500 pond per jaar.
Zie ook: Moll Davis. Louise. Charles.